fen ve teknoloji 6 --üreme--

İnsanda Üreme ile İlgili Temel Kavramlar

Canlıların nesillerini sürdürebilmeleri için aynı türden yeni canlılar ortaya çıkarmasına üreme denir. Üreme işini gerçekleştiren hücrelere üreme hücreleri denir. Erkek üreme hücresi sperm, kadın üreme hücresi de yumurtadır. Sperm hücresi yumurta hücresine göre daha küçüktür ama daha hareketlidir. Üreme hücrelerinin oluşturduğu organlara da üreme organları denir. Kadın üreme organları yumurtalıklar, yumurta kanalı, döl yatağı ve vajinadan oluşur. Erkek üreme organı da erbezleri (testisler), sperm kanalı, seminal kesecik, prostat bezi ve penisten oluşur. İnsanda sperm ve yumurtalık gibi üreme hücreleri, üreme organlarında oluşur.


Döllenme
Yumurta hücresiyle sperm hücresinin yumurtalıklarda birleşip kaynaşmasına döllenme denir. Döllenme sonucu oluşan hücre sürekli bölünerek yaklaşık yüz hücreden oluşan bir balon halini aldığında embriyo adını alır. Daha sonra embriyo büyür, görüntüsü değişir ve sistemleri şekillenir, gelişir. Gelişimini tamamladıktan sonra anne karnından çıkar ve bebek dünyaya gelir.

Büyüme, Gelişme ve İnsanda Gelişim Dönemleri:
Bebek doğduktan sonra hücre sayısında ve büyüklüğünde artma olur. Böylece vücudunun hacmi ve kütlesi artar. Bu olaya büyüme denir. Gelişme ise hücre ve dokuların yapı ve içeriğinin değişimiyle bedensel olgunlaşmayı ifade eder.

İnsanda gelişim dönemleri:İnsanlar gelişimleri sırasında çeşitli dönemlerden geçerler. Bu dönemler aşağıdaki gibidir:

* Bebeklik Dönemi
* Çocukluk Dönemi
* Ergenlik Dönemi
* Yetişkinlik Dönemi
* Yaşlılık Dönemi

Hayvanlarda Üreme, Büyüme ve Gelişme:

Hayvanlar da insanlar gibi doğar, büyür ve ölür. Ancak hayvanların hayat döngüleri arasında ufak farklılıklar olabilir.

Hayvanların Farklı Çoğalma Şekilleri:

Hayvanlarda iki tür çoğalma şekli görülür. Bunlardan ilki yumurta ile çoğalma, ikincisi de yavru doğurarak çoğalmadır.


Başkalaşım

Bazı böcek ve kurbağa gibi canlılar, yumurtadan çıktıktan sonraki gelişme evrelerinde yapısal değişikliğe uğrayarak atalarına benzer hale gelirler. Bu duruma başkalaşım denir. Dişi kurbağalar 1-2, erkekler de 3-4 yaşına geldiğinde suya girerler ve larva safhalarının sonuna kadar da suda kalırlar. Daha sonraları kurbağalar karasal yaşama geçerler.Kurbağalarda başkalaşım sonucu şekil değiştirme, kuyruğun tamamen yok olmasıdır.





Çiçekli Bitkilerde Üreme, Büyüme ve Gelişme

Çiçeğin Kısımları
Çiçek, yüksek yapılı bitkilerde üreme organıdır. Bir çiçekte dıştan içe doğru çanak yaprak, taç yaprak, erkek organ ve dişi organ olmak üzere dört kısım bulunur.

Tozlaşma
Tozlaşma, erkek organın başçığından çıkan çiçek tozlarının su, rüzgar, böcekler, arılar, kuşlar ya da insanlar aracılığıyla dişi organın tepesine taşınmasıdır.

Döllenme
Erkek organlardan gelen çiçek tozları, yüzeyi yapışkan bir sıvıyla kaplı olan tepeciğe konarlar, sonra yumurtalığa ulaşırlar. Burada çiçek tozu  yumurta hücresiyle birleşir. Bu olaya döllenme denir.

Tohum
Döllenmiş yumurta bölünerek “embriyo” yu meydana getirir. Zamanla embriyonun etrafında besince zengin canlı çenekler oluşur. Bu çeneklere “tohum” denir.

Meyve
Tohumu çevreleyen kısıma meyve denir.



Bitkilerde Çimlenme ve Büyüme

Tohumdan bitki kökünün, gövdesinin ve yaprak ve çiçeklerin oluşmasına çimlenme denir. Çimlenme için yeterli su (nem), uygun sıcaklık,  yeterli hava (oksijen) ve yeterli ışık gereklidir.

Bitkilerde büyüme için ise su, ışık ve yeterli sıcaklık gereklidir.



umarım yararlı olmuşumdur..

TsqqLeR xD... saoll aşqumm

bvis buraları geçtik ama sağl yinede